9 TUYÊN BỐ CHUNG CỦA TỔNG THỐNG OBAMA VÀ CHỦ TỊCH NƯỚC TRƯƠNG TẤN SANG

Bài đọc liên quan:

+ Thoát Trung Luận

+ Mức độ quan trọng và lựa chọn cho Việt Nam trong chuyến đi của chủ tịch nước

Sự kiện gặp gỡ giữa hai lãnh tụ đứng đầu hai nhà nước Việt Nam và Hoa Kỳ trong ngày 25/7/2013 là một sự kiện được xem là trọng đại chỉ sau sự kiện cựu Tổng thống Bill Clinton xóa cấm vận đối với Việt Nam vào năm 1994.

Hai quốc gia cựu thù đã mất một khoảng thời gian quá lâu để có 9 cam kết chung này. So với những gì người Nhật bị người Mỹ thảm sát bằng 2 quả bom hạt nhân xuống 2 đảo Hiroshima và Nagasaki, thì quan hệ hai nước Hoa Kỳ Việt Nam đã chậm đi hơn 1/3 thế kỷ. Nó nói lên bản sắc văn hóa và sự cởi mở của Việt Nam vẫn còn tư duy yếu hèn và nô lệ mà tôi đã viết trong loạt bài Thoát Trung Luận. 

Nhưng từ Joint Statement(Tuyên bố chung có ý nghĩa về mặt tinh thần và là những lời hứa hảo) đến Joint Agreement(Hiệp định chung có ý nghĩa cùng nhau thực hiện những cam kết đã ghi ra) là một khoảng trống chả bên nào muốn đi đến. Nên chuyện 9 tuyên bố chung giữa VN và HK cũng như 10 tuyên bố chung giữa VN và TH cũng chỉ là những lời hứa hảo. Chờ xem tương lai sẽ như thế nào mới rõ được. Đến bây giờ, chưa có cái gì cho thấy hiệu quả của những tuyên bố chung này, ngoài việc lên dây cót tinh thần.

Văn bản này được đăng trên trang The White House - President Obama ngày 25/7/2013 theo giờ Hoa Thịnh Đốn. Hôm nay tôi xin dịch 9 cam kết này sang tiếng Việt để xem như là một tư liệu lịch sử và hồ sơ ngoại giao để sau này tham khảo.

9 TUYÊN BỐ CHUNG CỦA TỔNG THỐNG OBAMA VÀ CHỦ TỊCH NƯỚC TRƯƠNG TẤN SANG

Tổng thống Barack Obama chào đón Chủ tịch nước Trương Tấn Sang của nước CHXHCN Việt Nam tại Nhà Trắng vào ngày 25 tháng Bảy năm 2013. Trong cuộc gặp gỡ, hai lãnh tụ đứng đầu của hai quốc gia khẳng định cam kết của họ để mở một giai đoạn mới trong quan hệ song phương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và lợi ích chung. Chuyến thăm Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đến vào một thời điểm quan trọng đối với cả hai quốc gia, phản ánh một mong muốn chia sẻ để xây dựng một mối quan hệ hướng tới tương lai giữa hai nước.

Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã quyết định để tạo thành một quan hệ đối tác toàn diện Hoa Kỳ-Việt Nam để cung cấp một khuôn khổ tổng thể cho việc thúc đẩy mối quan hệ. Họ nhấn mạnh các nguyên tắc của quan hệ đối tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ, bao gồm tôn trọng Hiến chương LHQ, luật pháp quốc tế, và các hệ thống chính trị của nhau, độc lập, chủ quyền, và toàn vẹn lãnh thổ. Họ đã tuyên bố rằng quan hệ đối tác toàn diện được thiết kế để đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác và thịnh vượng của mỗi nước, trong khu vực, và trên thế giới. Quan hệ Đối tác Toàn diện mới sẽ tạo ra những cơ chế hợp tác trong những lĩnh vực bao gồm cả quan hệ chính trị và ngoại giao, những quan hệ thương mại và quan hệ, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo, môi trường và sức khỏe, các vấn đề di sản chiến tranh, quốc phòng và an ninh, bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền, và văn hóa, thể thao, và du lịch.

1. Hợp tác chính trị và ngoại giao

Là một phần của quan hệ đối tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ, hai bên nhất trí tăng cường những trao đổi cấp cao cũng như sự liên lạc ở tất cả các cấp, và tăng cường những cơ chế đối thoại và hợp tác. Tổng thống Obama khẳng định ủng hộ của Hoa Kỳ cho một nước Việt Nam độc lập, chủ quyền, thịnh vượng và hội nhập vào cộng đồng quốc tế. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang hoan nghênh sự tăng cường hợp tác của Hoa Kỳ trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, nhằm góp phần vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực.

Hai người đứng đầu hai quốc gia hoan nghênh việc thành lập một cuộc đối thoại thường xuyên giữa hai bộ trưởng ngoại giao, và khuyến khích đối thoại và trao đổi giữa các vấn đề còn tồn tài có liên quan đến đảng phái chính trị ở cả hai nước.

Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nhất trí tăng cường hợp tác tại các diễn đàn khu vực và quốc tế trong đó có hợp tác kinh tế Châu Á Thái Bình Dương (APEC), Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Thượng đỉnh cao Đông Á (EAS ), và Hội nghị mở rộng Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN (ADMM +) để hỗ trợ hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Lãnh đạo hai nước khẳng định lại sự ủng hộ đối với việc giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm như đã được phản ánh trong Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển. Hai lãnh đạo cũng khẳng định lại sự ủng hộ đối với nguyên tắc không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa bằng vũ lực(threat-of-force) trong việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ và hàng hải. Lãnh đạo hai nước nhấn mạnh giá trị của việc thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và tầm quan trọng của việc mở các cuộc đàm phán để đi đến kết luận một luật có hiệu lực thực thi ứng xử trên biển Đông (COC).

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đánh giá cao cho Sáng kiến Khu Vực Hạ Lưu sông Mekong (LMI)*. Hai nhà lãnh đạo nhất trí hai bên sẽ làm việc cùng với các nước thành viên khác và những người bạn của hạ lưu sông Mekong tăng cường hơn nữa hợp tác khu vực để thúc đẩy sự thịnh vượng và phát triển bền vững, thu hẹp khoảng cách phát triển, tăng cường kết nối, và đáp ứng với những thách thức xuyên quốc gia trong khu vực.

Hai nhà lãnh đạo phải chỉ đạo các cơ quan có liên quan để kết luận càng sớm càng tốt một thỏa thuận song phương về việc xây dựng các đại sứ quán và nhiệm vụ mới. Hai nhà lãnh đạo khẳng định rằng sự hiện diện ngoại giao của Hoa Kỳ và Việt Nam ở những thủ đô của mỗi bên nên phản ánh sự phát triển của quan hệ song phương giữa hai quốc gia.

2. Quan hệ thương mại và kinh tế

Nhắc lại các cuộc thảo luận của họ tại Campuchia trong tháng Mười một năm 2012, Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tái khẳng định cam kết của họ để đi đến kết luận một quan hệ đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) tiêu chuẩn cao, một cách toàn diện, thỏa thuận càng sớm càng tốt trong năm nay. Một hiệp định TPP của thế kỷ 21 sẽ thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực, những mục đích phát triển hơn nữa, và dẫn đến việc tạo ra công ăn việc làm tại Hoa Kỳ, Việt Nam, và tất cả các nước thành viên TPP, trong khi tính đến sự đa dạng của các mức độ của các thành viên tham gia cho sự phát triển trong bối cảnh của một gói toàn diện và cân bằng.

Hai lãnh đạo hoan nghênh những nỗ lực liên tục để những quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư song phương nhiều hơn nữa, và Tổng thống Obama ghi nhận những nỗ lực cải cách của Việt Nam là nền kinh tế đang phát triển. Họ nhấn mạnh giá trị cốt lõi của những nỗ lực để thúc đẩy quan hệ song phương, và tầm quan trọng của hợp tác kinh tế như là nền tảng và động lực cho quan hệ đối tác toàn diện mới của Hoa Kỳ và Việt Nam. Hai lãnh đạo nhất trí tăng cường hợp tác trong Thương mại Hoa Kỳ-Việt Nam và Hội đồng Hiệp định khung đầu tư thương mại (TIFA) cũng như theo sáng kiến tham gia của kinh tế ASEAN nâng cao và trong APEC để tăng cam kết kinh tế và thương mại phù hợp với quan hệ đối tác toàn diện song phương và mục tiêu chung trong Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), APEC, ASEAN và các diễn đàn ASEAN. Tổng thống Obama đã hoan nghênh tiến bộ của Việt Nam trong cải cách kinh tế. Tổng thống Obama nhấn mạnh lợi ích của Việt Nam trong việc theo đuổi một quốc gia có nền kinh tế thị trường và ông cam kết tăng cường sự tham gia xây dựng của Hoa Kỳ với Việt Nam về cải cách kinh tế. Hai lãnh đạo thừa nhận ý định của Việt Nam tham gia Công ước Cape Town trên Những lợi ích quốc tế(International Interests) trong trang thiết bị di động (CTC: Cape Town Convention).

Cả lãnh đạo lưu ý tầm quan trọng của quan hệ thương mại ngày càng tăng giữa hai nền kinh tế, và đã làm đề cập đặc biệt của: Biên bản ghi nhớ (MOU: Memorandum of understanding) được ký kết giữa PetroVietnam và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hoa Kỳ hỗ trợ thương mại và đầu tư trong các lĩnh vực dầu khí và năng lượng tại Việt Nam; Hiệp định Khung (Framework Heads Agreement) về dự án Ca Voi Xanh ngoài khơi Việt Nam phát triển giữa Tổng công ty Exxon Mobil và Dầu khí Việt Nam; Hiệp định hợp tác giữa Tập đoàn Dầu khí Murphy và Tổng công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí Việt Nam (PVEP); một biên bản ghi nhớ giữa Công ty Bảo hiểm nhân thọ Metropolitan (MetLife) và Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam ( BIDV); và Bộ Tài chính Việt Nam chấp thuận về nguyên tắc cho thành lập một công ty quản lý quỹ bỡi Tập đoàn Bảo hiểm ACE**. Hai lãnh đạo hoan nghênh Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ hỗ trợ cho các chương trình đào tạo và xây dựng khả năng để giúp Việt Nam đáp ứng và áp dụng khoa học và công nghệ vì lợi ích của nông dân Việt Nam, các công ty nông nghiệp, và người tiêu dùng Hoa Kỳ. Hai nhà lãnh đạo ghi nhận tầm quan trọng của việc bảo vệ các quần thể dễ bị tổn thương nhất khi theo đuổi phát triển kinh tế, bao gồm cả làm việc cùng nhau để chống lại việc lạm dụng lao động trẻ em và lao động cưỡng bức.

3. Khoa học và Hợp tác Công nghệ

Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã thảo luận về tầm quan trọng của hợp tác khoa học và công nghệ. Hai lãnh đạo hoan nghênh kỳ họp thứ 8 của Ủy ban Chung về hợp tác khoa học và công nghệ sẽ được tổ chức vào mùa thu này, và nhấn mạnh nỗ lực xây dựng mối quan hệ giữa các cộng đồng khoa học ở Hoa Kỳ và Việt Nam tăng cường quan hệ song phương, đáp ứng với biến đổi khí hậu và các thách thức toàn cầu khác, và cổ vũ cho sự tăng trưởng kinh tế dựa vào đổi mới. Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khẳng định ý định tiếp tục hợp tác khoa học, bao gồm cả trong các lĩnh vực năng lượng hạt nhân dân sự, công nghệ không gian, và nghiên cứu hàng hải. Hai lãnh đạo nhấn mạnh sự kết thúc thành công một nỗ lực chung để loại bỏ tất cả uranium được làm giàu cao từ Việt Nam. Hai nhà lãnh đạo nhất trí tiếp tục hợp tác để hỗ trợ những khát vọng của Việt Nam cho chương trình năng lượng hạt nhân hòa bình với các tiêu chuẩn cao nhất về an toàn, bảo vệ, và bảo mật.

4. Hợp tác giáo dục

Hai lãnh đạo nhất trí cần tăng cương hợp tác về giáo dục, văn hóa, và những quan hệ về người với người giữa Hoa Kỳ và Việt Nam. Họ nhận xét về sự phát triển nhanh chóng của sinh viên Việt Nam đang theo học tại các trường đại học và cao đẳng Hoa Kỳ, và bày tỏ hy vọng rằng nhiều sinh viên Hoa Kỳ sẽ theo đuổi các cơ hội học tập tại Việt Nam. Họ đồng ý rằng hợp tác chặt chẽ về giáo dục và đào tạo là yếu tố quan trọng cho giai đoạn tiếp theo của mối quan hệ. Họ cũng lưu ý rằng chương trình tiếng Anh lành mạnh sẽ giúp Việt Nam cạnh tranh trong nền kinh tế toàn cầu thế kỷ 21. Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang ghi nhận sự thành công của giáo dục song phương và các sáng kiến trao đổi, đặc biệt là chương trình Fulbright và Chương trình Liên minh giáo dục ngành Kỹ thuật (HEEAP). Hai nhà lãnh đạo ghi nhận sự thành công của Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang hoan nghênh sáng kiến thành lập một trường đại học Fulbright tại Việt Nam.

5. Môi trường và sức khỏe

Tổng thống Obama và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang hoan nghênh hợp tác song phương ngày càng tăng để giảm phát thải khí nhà kính tại Việt Nam thông qua thúc đẩy năng lượng sạch, hiệu quả năng lượng, và lâm nghiệp bền vững, và tăng cường khả năng phục hồi của Việt Nam với biến đổi khí hậu, nước biển dâng và các thảm họa tự nhiên, bao gồm việc Chương trình năng lượng sạch của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ(USAID: United States Agency for International Development) và Chương trình Rừng và vùng Đồng bằng. Tổng thống Obama tái khẳng định cam kết của Hoa Kỳ đối với việc cung cấp thêm y tế và các chăm sóc và hỗ trợ cho người khuyết tật, bất kể nguyên nhân nào gây ra.

Hai nhà lãnh đạo cũng nhất trí cùng nhau, cùng với các đối tác Tiểu vùng Hạ lưu sông Mê Kông, để thúc đẩy nghiên cứu khoa học, xây dựng năng lực, và đối thoại để đảm bảo sức khỏe lâu dài và bền vững của đồng bằng sông Cửu Long và hạ lưu sông Cửu Long. Tổng thống Obama đánh giá cao sự lãnh đạo của Việt Nam ở vai trò đồng chủ tịch của Tổ chức Cột nước và môi trường ở Tiểu vùng hạ lưu sông Mê Kông(the LMI Environment and Water Pillar), trong đó bao gồm hai dự án nghiên cứu chung từ Việt Nam về quản lý tài nguyên nước trong lưu vực. Hai nhà lãnh đạo bày tỏ hài lòng với kết luận gần đây của Hiệp định về chăm sóc sức khỏe và Hợp tác  Khoa học y tế, và mong muốn tăng cường hợp tác y tế công cộng để thúc đẩy an ninh y tế toàn cầu. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đánh giá cao sự hỗ trợ tiếp tục của chính phủ Hoa Kỳ thông qua Kế hoạch Khẩn cấp của Tổng thống về AIDS (PEPFAR) cho những nỗ lực của Việt Nam để xây dựng các hệ thống bền vững cho công tác phòng chống, điều trị và chăm sóc HIV/AIDS.

6. Các vấn đề di sản chiến tranh 

Hai nhà lãnh đạo nhất trí rằng hợp tác sâu rộng trong việc giải quyết các vấn đề di sản chiến tranh để tăng cường tin cậy lẫn nhau đã cho phép cả hai nước phát triển một mối quan hệ nhìn tới tương lai. Tổng thống Obama đánh giá cao sự hợp tác tiếp tục của Việt Nam trong việc cung cấp thông tin cho việc kiểm kê đầy đủ nhất có thể cho nhân viên Hoa Kỳ mất tích trong chiến tranh (MIA). Tổng thống Obama tái khẳng định cam kết của Hoa Kỳ hỗ trợ Việt Nam trong nỗ lực tìm kiếm những binh sĩ mất tích của mình. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang ghi nhận những đóng góp của Chính phủ Hoa Kỳ cho những nỗ lực của Việt Nam để làm sạch vũ khí chưa nổ (UXO: unexploded ordnance), hỗ trợ những người bị thương do bom mìn, và ngăn chặn thương vong trong tương lai. Hai lãnh đạo bày tỏ hài lòng với sự tiến bộ trên vấn đề USAID và dự án của Bộ Quốc phòng Việt Nam trong việc làm sạch ô nhiễm dioxin tại sân bay quốc tế Đà Nẵng. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang hoan nghênh kế hoạch của Chính phủ Hoa Kỳ về việc tiến hành đánh giá môi trường ô nhiễm dioxin ở Căn cứ Không quân Biên Hòa (Bien Hoa Air Base).

7. Quốc phòng, an ninh

Hai nhà lãnh đạo đồng ý rằng Hoa Kỳ và Việt Nam sẽ tiếp tục hợp tác về quốc phòng và an ninh. Họ bày tỏ sự hài lòng với các Bản ghi nhớ về tăng cường hợp tác quốc phòng song phương năm 2011 và khẳng định cam kết thực hiện đầy đủ nó. Hai lãnh đạo nhất trí tiếp tục Đối thoại Chính sách Quốc phòng Hoa Kỳ- Việt Nam và về chính trị song phương, an ninh, và đối thoại quốc phòng như là những cơ hội để xem xét các mối quan hệ quốc phòng, an ninh và thảo luận về hợp tác trong tương lai. Hai nhà lãnh đạo nhất trí mở rộng hợp tác cùng có lợi để tăng cường khả năng về việc tìm kiếm cứu nạn và phòng chống thiên tai. Hai lãnh đạo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của tăng cường hợp tác trong các vấn đề an ninh phi truyền thống và nhất trí hợp tác chặt chẽ hơn để chống khủng bố, tăng cường hợp tác thực thi pháp luật hàng hải, tội phạm xuyên quốc gia bao gồm cả tội phạm vi phạm bản quyền, và các chất ma tuý, nạn buôn bán con người và động vật hoang dã và giải quyết tội phạm công nghệ cao và an ninh mạng. Tổng thống Obama hoan nghênh quyết định của Việt Nam tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc và nhấn mạnh mong muốn của Hoa Kỳ về việc hỗ trợ đào tạo và hỗ trợ khác cho nỗ lực này thông qua Sáng kiến Thực hiện Hòa bình Toàn cầu (GPOI: Global Peace Operations Initiative).

8. Thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền

Hai lãnh đạo ghi nhận những lợi ích của một cuộc đối thoại thẳng thắn và cởi mở để tăng cường hiểu biết lẫn nhau và thu hẹp về những khác biệt về nhân quyền. Họ nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thông báo với Tổng thống Obama về sự nỗ lực và thành tựu của Việt Nam trong việc thúc đẩy nhân quyền và quy định của pháp luật và bảo vệ quyền của tín đồ tôn giáo. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cũng khẳng định Việt Nam đã được chuẩn bị để ký Công ước Liên hợp quốc về chống tra tấn tù nhân vào cuối năm nay và tuyên bố rằng Việt Nam sẽ mời các Báo cáo viên đặc biệt về tự do tôn giáo và tín ngưỡng trong năm 2014 vào kiểm tra. Hai bên tái khẳng định cam kết của họ nhằm duy trì Hiến chương LHQ và Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền.

9. Văn hóa, Du lịch và Thể thao

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Tổng thống Obama nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường hợp tác về văn hóa, thể thao và du lịch để tăng cường trao đổi về người với người và hiểu biết lẫn nhau. Họ ghi nhận sự thành công của cộng đồng người Hoa Kỳ gốc Việt tại Hoa Kỳ và những đóng góp quan trọng của họ cho sự phát triển của quan hệ song phương. Hai nhà lãnh đạo khuyến khích nhiều hơn nữa sự giao lưu giữa người với người thông qua các buổi biểu diễn nghệ thuật, hòa nhạc, triển lãm và các sự kiện văn hóa và thể thao khác giữa hai nước.

@The White House - President Obama 25 July, 2013

Ghi chú:

(*)Sáng kiến Tiểu vùng hạ lưu sông Mekong (LMI: Lower Mekong Initiative) được tạo ra vào ngày 23 tháng Bảy năm 2009. Đây là cuộc họp giữa Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clinton và Bộ trưởng Ngoại giao các nước hạ lưu sông Mê Kông, gồm Hoa Kỳ, Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam, tại Phuket, Thái Lan. Các Bộ trưởng đã nhất trí tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực môi trường, y tế, giáo dục và phát triển cơ sở hạ tầng. Kể từ đó, năm quốc gia đã tìm cách tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực và xây dựng trên lợi ích chung của họ.

(**)Tập đoàn bảo hiểm ACE được thành lập năm 1985 bởi 34 nhà tài trợ. ACE là một trong những nhà bảo hiểm tài sản và thương vong đa ngành lớn nhất thế giới. Với mạng lưới các công ty trực thuộc đặt tại 53 quốc gia, Tập đoàn ACE cung cấp các sản phẩm và dịch vụ bảo hiểm tài sản và thương vong, bảo hiểm tai nạn cá nhân và bảo hiểm sức khỏe bổ sung, tái bảo hiểm và bảo hiểm nhân thọ cho nhiều nhóm khách hàng đa đạng.

Asia Clinic, 11h26' ngày thứ Sáu, 26/7/2013